The Velvet Underground - White Light / White Heat

The Velvet Underground – White Light/White Heat

Έτος – 1968

Είδος – Experimental Rock, Avant-Garde Rock, Noise Rock, Protopunk

Εν έτει 1968, κανείς δεν ήταν έτοιμος για τον συγκεκριμένο δίσκο. Αυτό δεν είναι μουσική όπως την ήξερε ο κόσμος. Πρόκειται αντίθετα για επίθεση, για έφοδο, για ένα προκλητικό άνοιγμα της απαγορευμένης μαύρης τρύπας που οδηγεί στο Χάος. Τα πόδια μιας πόρνης τραβεστί που χάσκουν διάπλατα. Το ξοδεμένο σπέρμα κάποιου συγχυσμένου ναύτη. Το τρυπημένο κεφάλι ενός παρανοϊκού εραστή. Μια αποτυχημένη εγχείρηση για την οποία δεν δίνει κανείς δεκάρα.

Καταμεσής μιας εποχής που διατυμπάνιζε τις αρετές της αγάπης προς αλλήλους και την δύναμη της μουσικής να ενώνει τον κόσμο, ο συγκεκριμένος δίσκος ερχόταν σαν ένα φτύσιμο στα μούτρα. «Αυτή είναι η πραγματικότητα!», διατυμπάνιζε με θόρυβο, παραληρώντας, αφρίζοντας, ξερνώντας ιστορίες του περιθωρίου. Ποιος είχε λοιπόν αυτιά να τον ακούσει? Ποιος είχε τη δύναμη να τον αντέξει?

Ελάχιστοι. Ήδη το περιβόητο ντεμπούτο των Velvet Underground με την μπανάνα είχε πατώσει στις πωλήσεις. Ο Andy Warhol τους είχε εγκαταλείψει, το ίδιο και η Nico – ο Lou Reed και η παρέα τους είχαν απομείνει μονάχοι, σε μια πόλη αφιλόξενη. Εκεί, στα σκοτεινά στενά της Νέας Υόρκης, το κλίμα διέφερε από εκείνο του Σαν Φρανσίσκο, όπως η μέρα με τη νύχτα. Δεν υπήρχε «κάντε έρωτα, όχι πόλεμο», δεν άνθιζαν λουλούδια στα μαλλιά. Τα ναρκωτικά δεν ήταν η πύλη για κάποια άλλη διάσταση, μα η φρικτή έξοδος προς έναν κόσμο άδειο και λευκό. Το σεξ δε συνιστούσε σημαία της νεοαποκτηθείσας ελευθερίας, μα συχνά την κάθοδο προς μια νέα μορφή σκλαβιάς. Ξεχάστε τις όμορφες χίπισσες με τα μακριά μαλλιά και τα πλουμιστά στολίδια. Εδώ θα βρείτε εραστές που τρελαίνονται, επιδειξιομανείς και τραβεστί.

Το άλμπουμ περιλαμβάνει 6 τραγούδια. Το ομότιτλο κομμάτι, παρέα με το «Here She Comes Now», αποτελούν τις πιο συμβατικές στιγμές του δίσκου, εκείνες που θυμίζουν περισσότερο ίσως το ντεμπούτο των Velvet Underground – αν και ακόμα και εδώ διαισθάνεσαι πως «κάτι έχει αλλάξει», και αυτό σε ανησυχεί.

Ήδη από το δεύτερο κομμάτι του άλμπουμ, επονομαζόμενο «The Gift», συνειδητοποιείς πως εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με έναν συμβατικό ροκ δίσκο. Ουσιαστικά πρόκειται περί αφήγησης μιας ιστορίας από τον John Cale (που έπαιζε βιολί, όργανο και μπάσο στον δίσκο), χωρίς μελωδία και με έναν ξερό ρυθμό να συνοδεύει τα λόγια. Η ιστορία αναφέρεται σε ένα νεαρό ζευγάρι, τον Waldo και τη Μάρθα. Ο Waldo είχε μόλις τελειώσει τις σπουδές του και, όντας αναγκασμένος να επιστρέψει στην πόλη που έδραζε το πατρικό του, βιώνε πλέον το άγχος μιας σχέσης εξ’ αποστάσεως. «Θα είναι πιστή σε μένα τώρα που ζούμε σε άλλη πόλη?», τέτοια σκεπτόταν ο Waldo συνεχώς και είχε αρχίσει να τρελαίνεται.

Ώσπου μια ωραία πρωία του ήρθε μια συναρπαστική ιδέα. Θα έκλεινε τον εαυτό του σε ένα ωραίο, μεγάλο πακέτο, με την ετικέτα «εύθραστο» απ’ έξω, και θα το ταχυδρομούσε κατευθείαν στο σπίτι της Μάρθας! Και έτσι η Μάρθα θα το λάμβανε, θα το άνοιγε και – ω, τι ευχάριστη έκπληξη – θα πεταγόταν ο Waldo από μέσα όλος χαρά, σμίγοντας με την αγαπημένη του.

Έτσι και έκανε λοιπόν. Η λεπτομερής αφήγηση μεταφέρεται στο σπίτι της Μάρθας, ένα ωραίο μεσημέρι, τη στιγμή που παρελάμβανε το πακέτο. Ήταν μαζί με μια φιλενάδα της και τα λέγανε. Η Μάρθα κοιτούσε απορημένη το πακέτο, μη μπορώντας να καταλάβει τι μπορεί να περιέχει, ή ποιος το είχε στείλει – ενώ από το εσωτερικό του ο Waldo άκουγε τη λεπτή φωνή της και περιμένε με λαχτάρα, για τη στιγμή που το πακέτο θα άνοιγε και θα έκανε την θριαμβευτική του εμφάνιση…

Έλα όμως που δεν μπορούσαν η Μάρθα με τη φίλη της να ανοίξουν το πακέτο! Δοκίμασαν με τον κλασικό τρόπο, δε μπόρεσαν. «Γιατί δεν δοκιμάζεις να το σκίσεις από μέσα με αυτή τη σιδερένια λεπίδα?», κάνει τότε η φίλη της Μάρθας.

Πήραν λοιπόν τη λεπίδα, μεγάλη σα σπαθί, και πριν καλά καλά καταλάβει ο Waldo τι είχε γίνει, την πέρασαν καταμεσής του πακέτου, σκίζοντας το περίβλημα του, και, μαζί με αυτό, το κεφάλι του Waldo στα δύο.

Αυτό ήταν το «The Gift», που λέτε! Μια μακάβρια ιστορία στην οποία ωστόσο ξεχωρίζει μια κυνική αίσθηση μαύρου χιούμορ… Κάτι που θα γινόταν χαρακτηριστικό όλων των στίχων του Lou Reed στον δίσκο. Το «Lady Godiva’s Operation» για παράδειγμα, περιλαμβάνει την ιστορική μορφή της Lady Godiva, μιας Βρετανίδας ευγενούς του 11^ου αιώνα, η οποία έγινε γνωστή γυρνώντας ολόγυμνη με το άλογο της στους δρόμους της πόλης, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να απολογηθεί για τον βαρύ φόρο που είχε επιβάλει ο άντρας της στους χωρικούς. Σύμφωνα με τους αστικούς μύθους, ένας περαστικός με το όνομα Tom, την παρακολούθησε στα κρυφά, ενώ εκείνη γυρόφερνε γυμνή, και στην πορεία έχασε την όραση του – από εκεί βγήκε το όνομα «Peeping Tom», κοινώς, ο Ηδονοβλεψίας.

Lady Godiva, πίνακας του 19ου αιώνα του John Collier

Αυτή λοιπόν είναι η lady Godiva της ιστορίας… Από την άλλη, η lady Godiva του Lou Reed συνιστά ένα… ον αμφιβόλου φύλου (πιθανώς μια τραβεστί), η οποία κάνει μια εγχείρηση που δυστυχώς δεν είχε αίσιο τέλος.

Και αν όλα αυτά δεν σας έφταναν, το στιχουργικό κερασάκι στην τούρτα είναι η ιστορία που περιγράφεται στο «Sister Ray», το τελευταίο κομμάτι του άλμπουμ. Αναφέρεται μια μάζωξη ναυτών σε ένα σκοτεινό σημείο της πόλης, η συνάντηση τους με ορισμένες τραβεστί, και το αχαλίνωτο όργιο που ακολούθησε μετά, μέχρις ότου καταφτάσει η αστυνομία. Σε κάποια φάση ένας από τους ναύτες σκοτώνεται, αλλά κανείς δεν δείχνει να ενδιαφέρεται. Πολλές φορές κατά την διάρκεια του κομματιού ο Lou Reed επαναλαμβάνει τον στίχο «She’s busy sucking on his ding-dong»…

Πόσο θα τρόμαζαν οι χίπηδες με το περιεχόμενο αυτού του άλμπουμ!

Ως τώρα αναφέρθηκα εκτενώς στο στιχουργικό κομμάτι, θέλοντας να τονίσω το στοιχείο της ολικής, αστικής αποσύνθεσης και παρακμής (αλλά με μια δόση τρελού χιούμορ) που χαρακτηρίζει τον δίσκο… Που να ακούσετε και την μουσική!

Το «White Light/White Heat» συνιστά το πιο αντισυμβατικό άλμπουμ των Velvet Underground, το πιο δύσκολο στο άκουσμα. «Θέλαμε να φτιάξουμε έναν δίσκο αντίθετο σε κάθε αντίληψη περί ομορφιάς», είχε πει ο John Cale. Πρόκειται για επιτηδευμένη βρωμιά, ένα φτύσιμο στο μουσικό status quo της εποχής. Οι κιθάρες των Lou Reed και Sterling Morrison ξερνάνε ήχους σαν χαλασμένη αποχέτευση, το παραμορφωμένο όργανο του John Cale τρυπάει τα αυτιά σαν θόρυβος από εργοστάσιο. Ο ήχος είναι μονολιθικός, σχεδόν πρωτόγονος. Ένα ταξίδι στις σκοτεινές, ωμές ρίζες της μουσικής, ένα βουντού θορύβου. Σε σημεία η παραμόρφωση ξεπερνάει τα ανεκτά όρια της εποχής, γίνεται ξεδιάντροπη, χαώδης.

Η μουσική αυτού του δίσκου τον καιρό εκείνον θα μπορούσε να τρομάξει πολύ κόσμο, πραγματικά θα μπορούσε. Ασφαλώς, όντας εντελώς αντιεμπορικό, προκλητικό και αντισυμβατικό, το άλμπουμ πάτωσε σε επίπεδο πωλήσεων. Πήγε χειρότερα και από το ντεμπούτο.

Για δες όμως, πως έγινε και οι Velvet Underground, με το πέρασμα των χρόνων, στάθηκαν τόσο επιδραστικοί και καθιερώθηκαν ως ένα από τα σημαντικότερα συγκροτήματα της εποχής τους! Το «Sister Ray» θεωρείται πλέον ως ένα από τα τραγούδια-ορόσημα της εποχής, ενώ μεταγενέστερα μουσικά είδη όπως το Punk, το Noise Rock, αλλά και αρκετές εκφάνσεις της εναλλακτικής Art Rock μουσικής, χρωστούν σχεδόν την ίδια τους την ύπαρξη στο συγκεκριμένο άλμπουμ. Ρωτήστε συγκροτήματα όπως οι Sonic Youth, οι Jesus and Mary Chain, οι My Bloody Valentine…

Εν τέλει ο δίσκος συνιστά σχεδόν μια καθαρτική εμπειρία μέσα από ένα ανελέητο κύλισμα στη λάσπη και τον θόρυβο. Ένα άνοιγμα μυαλού (και το τελευταίο ερμηνεύστε το με όποιον τρόπο θέλετε!). «And then my mind split open», όπως γράφει και ο Lou Reed…

Γιατί να ακούσετε τον δίσκο: Γιατί θέλετε να πάρετε μια ιδέα ενός από τα πιο ακραία μουσικά πειράματα των καιρών του.

Γιατί να μη τον ακούσετε: Εδώ δεν έχουμε ανάλαφρη μουσικούλα, ούτε χαρούμενους ρυθμούς, ούτε μελωδίες, ούτε αγάπες, ταξίδια κι έρωτες.

Ο δίσκος σε μια πρόταση: Παρακμή και χάος

Top-Moments: Sister Ray, I Heard Her Call My Name, The Gift

Song: http://www.youtube.com/watch?v=7d69mDT11yI