Patti Smith. Σκόρπιες Σκέψεις, Σπόροι στο Χώμα...

Σκόρπιες σκέψεις και λέξεις της κυρίας στη φωτογραφία. Φράσεις σκορπισμένες σαν σπόροι μες στη γη, πεταμένες δω κι εκεί. Ποιος ξέρει όμως... ίσως κάποιοι απ’ αυτούς τους σπόρους να πετάξουν ένα μικρό βλαστάρι στη σκέψη σου, φίλε αναγνώστη. Και ο καρπός της Patti Smith να γίνει και δικός σου.

«Οι πάντες σκέφτονται τον Θεό σαν άνθρωπο – δεν μπορείς να κάνεις κάτι γι’ αυτό: ο Άι Βασίλης ήταν άνθρωπος, άρα και ο Θεός πρέπει να ‘ναι το ίδιο».

***

«Ένας καλλιτέχνης φορά το έργο του στη θέση των πληγών του».

***

«Ήμουν πάντα της πεποίθησης πως το Ροκ ‘εν Ρολ ανήκει στον κόσμο... όχι στους ροκ σταρ»

***

«Για μένα το Πανκ Ροκ είναι η ελευθερία να δημιουργείς, η ελευθερία να είσαι πετυχημένος, η ελευθερία να είσαι αποτυχημένος, η ελευθερία να είσαι ο εαυτός σου. Η ελευθερία».

***

***

«Ο Χριστός ήταν ένας άνθρωπος άξιος να επαναστατήσεις εναντίον του, γιατί ήταν επανάσταση ο ίδιος»

***

«Καθόλου δε με φοβίζει η τρομοκρατία. Εκείνο που φοβάμαι είναι η απώλεια της ελευθερίας μας, της κινητικότητάς μας, της παγκόσμιας συντροφικότητας».

***

«Λάτρευα τα βιβλία· πέρασα την παιδική μου ηλικία διαβάζοντας. Σας παρακαλώ, όσο και αν εξελιχθούμε στην τεχνολογία, μην εγκαταλείψετε τα βιβλία... Δεν υπάρχει τίποτα ωραιότερο στον υλικό μας κόσμο απ’ τα βιβλία».

***

«Τίποτα ποτέ δεν γίνεται να επαναληφθεί, ν’ αναπαραχθεί το ίδιο. Καμιά αγάπη, κανένα κόσμημα, ούτε μια μικρή γραμμή».

***

«Θυμήσου, εμείς είμαστε θνητοί· μα η ποίηση δεν είναι».

***

«Όταν πέφτεις πάνω σ’ ένα τοίχο, κλώτσησε απάνω του».

***

«Δεν χρειάζονται όλα τα όνειρα να γίνονται κατανοητά».

***

***

«Σε περιόδους που αισθανόμουν πεσμένη, σκεφτόμουν ποιο το νόημα της δημιουργίας της τέχνης. Για ποιον την κάνουμε; Προσπαθούμε να μιμηθούμε το Θεό; Επικοινωνούμε με τους εαυτούς μας; Και ποιος ήταν ο υπέρτατος στόχος; Να δει κάποιος την τέχνη του να στεγάζεται σε κάποιον απ’ τους μεγάλους ζωολογικούς κήπους της τέχνης – είτε τους λέμε Μοντέρνα Μουσεία, είτε Λούβρο».

***

«Ένας συγγραφέας ή καλλιτέχνης δεν μπορεί να προσδοκεί πως θα τον αγκαλιάσει ο κόσμος. Είχα φτιάξει δίσκους που φαινόταν πως δεν τους άκουγε κανείς. Γράφεις βιβλία ποίησης, που άντε να διαβάσουν 50 άνθρωποι. Και συνεχίζεις παρόλ’ αυτά να κάνεις τη δουλειά σου, γιατί έτσι πρέπει - γιατί αυτό είναι το κάλεσμά σου.

Μα είναι όμορφο να σε αγκαλιάζει ο κόσμος...»

***

«Η αλήθεια είναι πως όσο μεγαλώνεις στη ζωή, το κυνήγι της τέχνης και το κυνήγι νέων ιδεών, όλα αυτά κρατούν το νου σου φρέσκο».

***

«Για κάθε τί άσχημο που γίνεται, συμβαίνουν ταυτόχρονα εκατομμύρια συναρπαστικά πράγματα, όπως η κυκλοφορία ενός υπέροχου βιβλίου, μια ωραία νέα ταινία, ο ουρανός που μοιάζει με χρυσός, ή το καλύτερο φλιτζάνι καφέ που είχες στη ζωή σου».

***

« - Τι θα απογίνουμε εμείς; ρώτησα.

- Πάντα θα υπάρχει το εμείς, απάντησε.»

***

Και ένα που νομίζω είναι γνωστό σε αρκετούς ανάμεσά σας...

«Ο Ιησούς πέθανε για τις αμαρτίες κάποιων άλλων... όχι τις δικές μου».

Έχε Γειά, Διαστημάνθρωπε

Θυμόμαστε αχνά τα γεγονότα της πρώιμης παιδικής μας ηλικίας... τόσο αχνά που μοιάζουν να χάνονται μεταξύ πραγματικότητας και μύθου. Έτσι φάνταζε στα μάτια μου, βγαλμένος από κάποιο παραμύθι, ο αινιγματικός αυτός πρίγκιπας που πρωταγωνιστούσε σε μία από τις παλιότερες ταινίες που θυμάμαι· ένα έργο καταχωνιασμένο στο χρονοντούλαπο των παλιότερών μου αναμνήσεων. Το όνομα της ταινίας ήταν «Λαβύρινθος». Πρωταγωνιστές ήταν μια νεαρή κοπέλα σε αναζήτηση του χαμένου μικρότερου αδερφού της, ένα πλήθος ξωτικόμορφες μαριονέτες, κατασκευασμένες απ’ τον δημιουργό του “Muppet Show”, καθώς και αυτός ο πρίγκιπας με το παράξενο μαλλί και την όμορφη, ταξιδιάρικη φωνή. Δεν ήξερα το όνομά του, δεν είχα ιδέα ποιος μπορεί να ήταν. Γνώριζα μόνο πως αυτός ο παραμυθένιος, εξώκοσμος σχεδόν ρόλος, του ταίριαζε γάντι. Ήταν λες και ερμήνευε τον ίδιο τον εαυτό του.

Φάνταζε να έχει έρθει από κάποιο άλλο σύμπαν. Ένας επιβάτης του διαστήματος, ένας εξωγήινος που προσγειώθηκε στη γη, ανακαλύπτοντας τους παράξενους (και ενίοτε κωμικούς) τρόπους των γήινων. Και ο εξωγήινος αυτός πήρε ανθρώπινη μορφή· τόσο όσο χρειαζόταν για να θεωρούμε πως είναι ένας από μας, μα αφήνοντας πάντα ένα περιθώριο για αμφισβήτηση. Και χαμογελούσε με ανδρόγυνο χαμόγελο· και το μαλλί του φωσφόριζε μέσα στο σκοτάδι, ξεπετώντας αχτίδες κοσμικής ενέργειας.

Πολλά χρόνια μετά, ενήλικας πια, θα ανακάλυπτα πως αυτός ο μεταμφιεσμένος γήινος ήταν μουσικός. Και κουβαλούσε μια ολόκληρη ιστορία πίσω του, σημαδεύοντας την τέχνη και το image των καιρών του. Θα ανακάλυπτα πως ήταν ένας showman και τα φώτα έμοιαζαν να ξεπετάγονται από μέσα του σαν σπίθες στη φωτιά. Πάνω απ’ όλα όμως, θα ανακάλυπτα πως ήταν – και παρέμενε πάντα – ένας εξερευνητής της τέχνης. Ένας γνήσιος πρωτοπόρος, που ποτέ δεν δίσταζε να πειραματιστεί και να εξερευνήσει νέους μουσικούς κόσμους.

Αυτός ο ταξιδιώτης δεν είναι πια μαζί μας. Ο David Bowie απογειώθηκε για άλλους κόσμους.

Είμαι βέβαιος πως στις αποσκεύες του πήρε πολλά και όμορφα πράγματα. Θα βρεις εκεί την ταξιδιάρα ψυχεδέλεια του “Space Oddity”· θα εντοπίσεις τη γέννηση και την εδραίωση του Glam Rock, όπως παρουσιάστηκε στο “The Man Who Sold The World” και στο “Hunky Dory”· θα συναντηθείς πρόσωπο με πρόσωπο με την ιδιόμορφη μορφή του Ziggy Stardust, ενός πλάσματος που παρουσιαζόταν ως alter ego του δημιουργού του – μα όλοι γνωρίζουμε κατά βάθος πως συνιστούσε την πραγματική μορφή του.

Θα μεθοκοπήσεις για άλλη μια φορά, υπό τα λαμπρά φώτα της ράμπας, με τους ήχους του “Aladdin Sane”… Μα το ταξίδι σου επιφυλάσσει πολλούς ακόμα προορισμούς και άφθονες εκπλήξεις. Από την ανησυχητική δυστοπία του “Diamond Dogs” στην ανακουφιστική Soul του “Young Americans” γνωρίζεις πως ο καλλιτέχνης έχει αρχίσει να μεταμορφώνεται. Και μαζί με αυτόν μεταμορφώνεσαι και συ, ακολουθώντας τον πολυδαίδαλο λαβύρινθο της δημιουργικής του φαντασίας.

Η συνέχεια έμελλε να είναι περισσότερο πειραματική – λες και το σκάφος σου τόσο καιρό περιπλανιόταν σε τροχιά μέσα στο ηλιακό μας σύστημα, ενώ τώρα ήταν πια καιρός να φύγει από αυτό· να υπερβεί τα όρια του γνωστού κόσμου, να φτάσει εκεί που αστραποβολούν τ’ αστέρια – και ακόμα παραπέρα.

Ο δίσκος “Station to Station”, όπως λέει το όνομά του, υπήρξε ένας σταθμός – αναγκαίος για ανεφοδιασμό και εξοπλισμό με νέα, ανθεκτικότερα υλικά. Ξεκινούσε ένα ταξίδι εξερεύνησης και σαν άλλος θαλασσοπόρος της μουσικής, ο David Bowie κρατούσε το πηδάλιο του σκάφους. H τριλογία δίσκων “Low”, “Heroes” και “Lodger” σήμαναν τη συνεργασία του Bowie με έναν άλλο αστράνθρωπο – τον Brian Eno. Ο καρπός της συνεργασία του Ίνο με τον Μπάουι απέφερε καρπούς: η τριάδα αυτών των δίσκων, γνωστή και ως «Η Τριλογία του Βερολίνου», ανήκει στα ωραιότερα μουσικά πειράματα της εποχής. 

Ήταν εντυπωσιακό: o άνθρωπος που ταυτίστηκε όσο κανένας άλλος με το Glam κίνημα της δεκαετίας του 70, η μορφή που θα μπορούσε να αναπαράγει απλά εκείνο που τον είχε αναδείξει, είχε στραφεί σε άλλα μονοπάτια, επιθυμώντας να μην αφήσει ανεξερεύνητη καμια πτυχή της μουσικής. Γιατί ο Bowie υπήρξε ένας γνήσιος δημιουργός – και η τέχνη υπήρξε γι’ αυτόν ένα ατέρμονο πεδίο εξερεύνησης. Πέρα από εύκολες κατηγορίες, πέρα από στερεότυπα, πέρα από περιορισμούς και στεγανά.

Η δεκαετία του 80 προσέθεσε ακόμα περισσότερα στο μύθο του. Συμμετοχές σε φιλμ, συνεργασίες και πλήθος δίσκων που τον κατέστησαν γνωστό στο νεότερο κοινό της εποχής. Και ο ταξιδιώτης αυτός του πολυσύμπαντος συνέχιζε να περιπλανιέται δω και κει, να εξερευνά, να αποζητά νέους τρόπους έκφρασης – δεν επαναπαύτηκε ποτέ. Δίσκοι όπως ο πολύ πρόσφατος “The Next Day” το αποδεικνύουν. Όσο αφορά τον τελευταίο του δίσκο; Ονομάζεται “Blackstar” και κυκλοφόρησε μόλις πριν λίγες μέρες.

Δυο μέρες πριν το θάνατό του. Πριν την οριστική – και τελική – του απογείωση.

Πόσο πλουσιότερη έκανε τη μουσική μας ο ανήσυχος αυτός ταξιδιώτης του διαστήματος... Πόσο χάραξε την εποχή του η ιδιαίτερη φυσιογνωμία του. Πόσο θα μας λείψεις, Ντέιβιντ Μπάουι.

Είμαι βέβαιος πως, κάπου εκεί ψηλά, πέρα απ’ τους γνωστούς σε μας κόσμους, ο Bowie συνεχίζει τα ταξίδια του. Αποστολή εξετελέσθη, ίσως πει, γυρνώντας στον πλανήτη του. Και εκεί θα τον υποδεχτούν οι όμοιοί του, χορεύοντας και τραγουδώντας. Και εκείνος, χαρούμενος για όσα μας προσέφερε, θα σέρνει το χορό. «Παράξενοι αυτοί οι γήινοι», ίσως πει. «Μα πέρασα καλά μαζί τους».

Και στα βήματά του θα ξεπετάγεται αστρόσκονη. Σαν αυτή που βλέπουμε στα όνειρά μας.